بیماری پسوریازیس چیست؟ انواع، دلایل ابتلا، پیشگیری و درمان

آیا تا به حال از خارش و تحریک پوستی ناشی از لکه‌های قرمز و پوسته‌های نقره‌ای روی پوستت کلافه شدی؟ شاید پسوریازیس باشه! پسوریازیس یکی از اون بیماری‌های پوستیه که ممکنه زندگی روزمره رو تحت تاثیر قرار بده و شما را درگیر کند. در این مقاله از سایت بینشی نو، قصد داریم تا در مورد این بیماری شایع پوستی صحبت کنیم. از انواع و دلایل ابتلا به آن گرفته تا راه‌های پیشگیری و درمان، همه را به زبان ساده و خودمانی توضیح خواهیم داد. بیایید با هم بیشتر درباره این بیماری بدانیم و ببینیم چطور میشه با این مهمان ناخوانده کنار بیاییم.

بیماری پسوریازیس چیست؟

پسوریازیس (psoriasis) یکی از اون بیماری‌های خودایمنی مزمن هست که باعث میشه سلول‌های پوست خیلی سریع روی هم جمع بشن و پوسته‌پوسته بشن. این پوسته‌ها معمولاً قرمز و ملتهب میشن و گاهی هم ترک می‌خورن و خونریزی می‌کنن. این بیماری در واقع به دلیل سرعت بالای تولید سلول‌های پوست رخ میده. به طور عادی، سلول‌های پوست از عمق به سطح میان و حدود یک ماه طول میکشه تا بریزن، اما توی پسوریازیس این روند ممکنه توی چند روز اتفاق بیفته و سلول‌ها فرصت کافی برای ریزش نداشته باشن. نتیجه‌اش هم تجمع سریع سلول‌های پوست و ایجاد پینه‌های ضخیم و قرمز هست.

این فلس‌ها معمولاً روی آرنج‌ها و زانوها دیده میشن ولی ممکنه هر جای دیگه از بدن رو هم درگیر کنن، مثل دست‌ها، پاها، گردن، پوست سر و صورت. بعضی وقت‌ها هم نواحی مثل ناخن‌ها، داخل دهان و اطراف اندام‌های تناسلی تحت تأثیر قرار می‌گیرن.

طبق آمار آکادمی پوست آمریکا (AAD)، حدود 7.5 میلیون آمریکایی با پسوریازیس دست و پنجه نرم می‌کنن. این بیماری می‌تونه با مشکلات دیگه‌ای مثل دیابت نوع ۲، بیماری‌های التهابی روده، بیماری قلبی و آرتریت پسوریاتیک هم مرتبط باشه. پسوریازیس واقعاً بیماری مزاحمیه که زندگی خیلی‌ها رو تحت تأثیر قرار میده.

انواع پسوریازیس

حالا که فهمیدیم بیماری پسوریازیس چیه، باید بدونیم که این بیماری انواع مختلفی داره که هر کدوم رو جداگانه توضیح خواهیم داد. انواع پسوریازیس عبارند از:

پسوریازیس پلاکی

پسوریازیس پلاکی (Plaque psoriasis) رایج‌ترین نوع این بیماریه و تقریباً ۸۰ درصد از مبتلایان به این بیماری از این نوع رنج می‌برن. این نوع پسوریازیس باعث میشه پینه‌های قرمز و ملتهبی روی پوست ظاهر بشن که اغلب با فلس‌های نقره‌ای مایل به سفید پوشیده میشن. این پلاک‌ها بیشتر روی آرنج‌ها، زانوها و پوست سر دیده میشن و می‌تونن خیلی آزاردهنده باشن. خلاصه اینکه، پسوریازیس پلاکی یه جورایی شایع‌ترین و شاید یکی از دردسرسازترین انواع پسوریازیسه که خیلی از افراد باهاش درگیرن.

پسوریازیس خال دار (قطره‌ای)

پسوریازیس خال‌دار (Guttate psoriasis) یا قطره‌ای بیشتر در دوران کودکی دیده میشه و باعث ایجاد لکه‌های صورتی کوچیک روی پوست میشه. این لکه‌ها معمولاً روی قفسه سینه، زانوها و پاها ظاهر میشن. برخلاف نوع پلاکی این بیماری، این نقاط اغلب نازک‌تر و کمتر برجسته هستن. به طور کلی، پسوریازیس خال‌دار هم می‌تونه آزاردهنده باشه، ولی شدت و ضخامتش مثل پسوریازیس پلاکی نیست.

پسوریازیس چرک دار یا تاولی (پوسچولار)

پسوریازیس پوسچولار (Pustular psoriasis) یا چرک‌دار بیشتر در بزرگسالان دیده میشه و باعث ایجاد تاول‌های سفید پر از چرک و نواحی گسترده‌ای از پوست قرمز و ملتهب میشه. این نوع پسوریازیس معمولاً نواحی کوچیک‌تری از بدن مثل دست‌ها و پاها رو درگیر می‌کنه، ولی بعضی وقت‌ها می‌تونه به بخش‌های بیشتری از بدن هم گسترش پیدا کنه. این نوع پسوریازیس واقعاً می‌تونه دردسرساز و ناخوشایند باشه.

پسوریازیس معکوس

پسوریازیس معکوس (Inverse psoriasis) باعث ایجاد نواحی قرمز، براق و ملتهب روی پوست میشه که بیشتر در زیر بغل، زیر سینه‌ها، کشاله‌ی ران و اطراف چین‌های پوستی ناحیه‌ی تناسلی ظاهر میشه. این نوع پسوریازیس باعث پینه‌های روشن و براق میشه که واقعاً می‌تونن اذیت‌کننده باشن، به خصوص چون در مناطق حساس و پرتحرک بدن به وجود میان.

پسوریازیس اریترودرمیک

پسوریازیس اریترودرمیک (Erythrodermic psoriasis) یکی از انواع نادر و شدید این بیماریه که معمولاً قسمت‌های بزرگی از بدن رو به‌طور همزمان درگیر می‌کنه. پوست در این حالت تقریباً شبیه به آفتاب‌سوخته به نظر می‌رسه و پینه‌هایی که ایجاد می‌شن به صورت ورقه‌ها یا تکه‌های بزرگ از پوست می‌ریزن. افراد مبتلا به این نوع پسوریازیس ممکنه دچار تب بشن یا به شدت بیمار بشن. این نوع پسوریازیس می‌تونه خیلی خطرناک باشه و باید سریعاً به پزشک مراجعه بشه.

علائم بیماری پسوریازیس

علائم پسوریازیس از فردی به فرد دیگه متفاوته و بستگی به نوع این بیماری داره. ممکنه فقط چند فلس کوچیک روی پوست سر یا آرنج باشه یا اینکه بخش بزرگی از بدن رو بپوشونه. شایع‌ترین علائم پسوریازیس پلاکی شامل پینه‌های ملتهب، برجسته و قرمز روی پوست، فلس‌های نقره‌ای مایل به سفید روی این پینه‌ها و پوست قرمز که ممکنه ترک بخوره و خونریزی کنه هستن. همچنین، ممکنه در اطراف این پینه‌ها درد، سوزش و خارش احساس کنید. ناخن‌های سوراخ‌سوراخ و ضخیم و مفاصل متورم و دردناک هم از علائم دیگه این بیماری هستن.

البته همه افراد همه این علائم رو تجربه نمی‌کنن و اگه کسی به نوع کمتر رایج این بیماری مبتلا باشه، علائمش ممکنه کاملاً متفاوت باشه. اکثر افراد مبتلا به پسوریازیس، علائمشون به صورت دوره‌ای ظاهر میشه. ممکنه چند روز یا چند هفته علائم شدید داشته باشن و بعد علائم به‌طور موقت ناپدید بشه. این وضعیت ممکنه بعد از چند هفته دوباره عود کنه، به خصوص اگه در معرض یک محرک متداول پسوریازیس قرار بگیرن. گاهی اوقات هم ممکنه علائم به‌طور کامل ناپدید بشن.

آیا پسوریازیس مُسریه؟

پسوریازیس یک بیماری پوستیه خیلی آزاردهندست که در نگاه اول همه ازش می‌ترسن اما باید گفت که پسوریازیس مُسری نیست. بنابراین، اگر یکی از دوستاتون یا خانوادتون این بیماری رو داره، نگران نباشید، چون نمی‌شه این بیماری رو از طریق لمس به کسی دیگه منتقل کرد. اما باز هم بهتره که اطلاعات بیشتری در مورد پسوریازیس بهشون بدین، چون بعضیا فکر می‌کنند که ممکنه مسری باشه و این اشتباهه.

دلیل ابتلا به پسوریازیس چیست؟

پزشکان هنوز مطمئن نیستن که دقیقاً چه چیزی باعث ابتلا به این بیماری میشه. اما بر اساس تحقیقات چند دهه‌ای، پزشکان به دو عامل اساسی این بیماری توجه دارن: ژنتیک و سیستم ایمنی. به عبارت دیگه، ارثی بودن و واکنش غیرعادی سیستم دفاعی بدن نسبت به عوامل محیطی میتونه در ظاهر شدن پسوریازیس نقش داشته باشه.

نقش سیستم ایمنی در ابتلا به پسوریازیس

پسوریازیس یک بیماری خودایمنیه، یعنی سلول‌های دفاعی بدن به طور اشتباه به سلول‌های پوست حمله می‌کنن. در یک بدن سالم، سلول‌های سفید خون برای مبارزه با باکتری‌ها و عفونت‌ها صف‌آرایی می‌کنن، اما در پسوریازیس، این سلول‌ها به طور نادرست به سلول‌های پوست حمله می‌کنن. این حمله اشتباه باعث افزایش سرعت تولید سلول‌های پوست میشه، که در نتیجه پلاک‌های قرمز و ملتهب روی پوست شکل می‌گیرن.

نقش ژنتیک در ابتلا به پسوریازیس

حالا یه نگاهی به جنبه ژنتیکی ماجرا بندازیم. بعضی از ماها ژن‌هایی رو از والدینمون به ارث می‌بریم که می‌تونن ما رو مستعد ابتلا به پسوریازیس کنن. اگه یکی از اعضای نزدیک خانواده‌تون این بیماری رو داشته باشه، احتمال اینکه شما هم به این وضعیت دچار بشین بیشتره. اما خیالتون راحت، درصد کمی از افرادی که این ژن‌ها رو دارن به این بیماری مبتلا می‌شن. طبق گفته‌های بنیاد ملی پسوریازیس، فقط حدود ۲ تا ۳ درصد از افرادی که این ژن‌ها رو دارن، واقعاً به این بیماری دچار می‌شن. پس اگه کسی توی خونوادتون این بیماری رو داره، لازم نیست نگران بشین که شما هم حتماً بهش مبتلا بشین.

تشخیص بیماری پسوریازیس چگونه است؟

برای تشخیص پسوریازیس، معمولاً دو روش وجود داره: معاینه‌ی فیزیکی و بیوپسی.

در معاینه‌ی فیزیکی، پزشک با نگاه کردن به پوست شما می‌تونه به راحتی علائم پسوریازیس رو تشخیص بده. چون علائم این بیماری معمولاً خیلی واضح هستن و از بقیه مشکلات پوستی راحت‌تر تشخیص داده می‌شن. تو این معاینه، همه‌ی نقاطی که درگیر شدن رو به پزشکتون نشون بدین و اگه کسی توی خانوادتون پسوریازیس داره، حتماً به پزشک بگین.

اما اگه علائم، کمی مبهم باشن یا پزشک بخواد مطمئن بشه، ممکنه از پوستتون نمونه‌برداری کنه که بهش بیوپسی می‌گن. یه تیکه کوچیک از پوست رو برمی‌دارن و می‌فرستن آزمایشگاه تا زیر میکروسکوپ بررسی بشه. این آزمایش می‌تونه نوع دقیق پسوریازیس رو مشخص کنه و بقیه مشکلات یا عفونت‌های پوستی رو رد کنه.

بیوپسی معمولاً توی همون روز ویزیت و در مطب پزشک انجام می‌شه. یه داروی بی‌حس‌کننده‌ی موضعی می‌زنن تا درد و ناراحتی‌تون کمتر بشه و بعد از اینکه نمونه رو گرفتن، می‌فرستن آزمایشگاه. وقتی نتیجه‌ها آماده شد، پزشکتون یه قرار دیگه می‌ذاره تا در مورد نتایج و گزینه‌های درمانی با شما صحبت کنه. پسوریازیس ممکنه دردسرساز باشه، اما خوشبختانه روش‌های تشخیص و درمانش خوب پیشرفت کرده.

محرک‌های بیماری پسوریازیس

محرک‌های بیرونی می‌تونن یه حمله جدید از پسوریازیس رو شروع کنن. این محرک‌ها برای همه یکسان نیستن و ممکنه با گذر زمان برای هر فرد تغییر کنن.

راه های درمان بیماری پسوریازیس

هیچ راه قطعی برای درمان پسوریازیس وجود نداره، اما درمان‌های مختلفی برای کنترل علائم و کاهش شدت این بیماری وجود دارن. هدف اصلی از درمان این بیماری، کم کردن التهاب، کاهش فلس‌ها و کُند کردن سرعت رشد سلول‌های پوسته. درمان‌های پسوریازیس به سه دسته اصلی تقسیم می‌شن:

بیشتر افرادی که پسوریازیس متوسط تا شدید دارن، از ترکیبی از این درمان‌ها استفاده می‌کنن. این نوع درمان که ترکیبی از چند روشه، به کاهش علائم کمک زیادی می‌کنه. بعضی‌ها ممکنه در تمام عمرشون از یه نوع درمان استفاده کنن، ولی اگه پوستشون به درمان فعلی پاسخ نده، ممکنه نیاز باشه درمان‌ها تغییر کنن. پس هر از گاهی باید روش درمان رو عوض کنین تا بهترین نتیجه رو بگیرین.

داروهای پسوریازیس

اگه پسوریازیس متوسط تا شدید داری یا اگه دیگه درمان‌های قبلی جواب نمی‌ده، ممکنه دکترت داروهای تزریقی یا خوراکی تجویز کنه. این داروها به کنترل علائم، بهت کمک می‌کنن، ولی باید بدونی که بعضی از اونا عوارض جانبی دارن. بیاین یه نگاهی به متداول‌ترین داروهایی که برای درمان پسوریازیس استفاده می‌شن، بندازیم:

خلاصه که داروهای پسوریازیس می‌تونن کمک بزرگی باشن، ولی باید حواست به عوارض جانبی‌شون باشه و همیشه زیر نظر پزشک ازشون استفاده کنی.

رژیم غذایی بیماران پسوریازیس

خب، تغذیه نمی‌تونه جادو کنه و پسوریازیس رو درمان کنه، اما می‌تونه به کاهش علائم و جلو‌گیری از عود ناگهانی کمک کنه. بیاین با هم چند تا توصیه ساده ولی مؤثر برای رژیم غذایی افراد مبتلا به پسوریازیس رو بررسی کنیم:

با این تغییرات کوچیک، می‌تونی به سبک کردن علائم پسوریازیس و بهبود کلی سلامتیت کمک کنی. پس زودتر دست به کار شو و این توصیه‌ها رو تو زندگیت اجرا کن!

چطور با پسوریازیس زندگی کنیم؟

زندگی با پسوریازیس می‌تونه مثل دویدن توی یه میدون مین باشه، ولی با یه برنامه مناسب می‌تونی هم دفعات بازگشت این بیماری رو کاهش بدی و هم یه زندگی خوش و خرّم داشته باشی. حالا بیا با هم این سه زمینه رو بررسی کنیم تا بتونی مثل یه قهرمان با بیماریت کنار بیای:

پسوریازیس یه چالش بزرگه، ولی با این تغییرات کوچیک و کمک گرفتن از اطرافیان می‌تونی باهاش کنار بیای و یه زندگی سالم و شاد داشته باشی.

رابطه پسوریازیس و آرتریت

کالج روماتولوژی آمریکا می‌گه که ۱۵ درصد از افرادی که پسوریازیس دارن، به آرتریت پسوریاتیک هم دچار می‌شن. این نوع آرتریت باعث می‌شه مفاصل دست و پات باد کنه و درد و التهاب داشته باشی. نکته جالب اینجاست که آرتریت پسوریاتیک بعضی وقتا با آرتریت روماتوئید یا نقرس اشتباه گرفته می‌شه. ولی وجود پلاک‌های قرمز و ملتهب روی پوست می‌تونه کلید تشخیص این آرتریت باشه.

جالب اینجاست که بیشتر افرادی که آرتریت پسوریاتیک می‌گیرن، پسوریازیس هم دارن. اما بعضی از خوش‌شانس‌ها بدون داشتن این بیماری، مستقیم با این آرتریت آشنا می‌شن. اگه کسی توی خونواده‌ات این بیماری رو داره، احتمال اینکه آرتریت پسوریاتیک بگیری بیشتره.

برای درمانش، داروهای مختلفی وجود داره که می‌تونن علائم رو کاهش بدن، درد رو از بین ببرن و مفاصلت رو دوباره قابل‌تحرک کنن. مثل پسوریازیس، کاهش وزن، رژیم غذایی سالم و دوری از عوامل محرک می‌تونه کمک کنه که این مهمون ناخوانده کمتر مزاحمت بشه. پس اگه به‌موقع تشخیص بدی و یه برنامه درمانی مناسب داشته باشی، می‌تونی جلوی عوارض شدیدتر و آسیب مفصلی رو بگیری و با خیال راحت به زندگی ادامه بدی.

آمار ابتلا به بیماری پسوریازیس

طبق آمار، حدود ۷.۵ میلیون نفر تو آمریکا با پسوریازیس درگیرن. این بیماری می‌تونه تو هر سنی ظاهر بشه، ولی بیشتر تو بزرگسالی سروکله‌ش پیدا می‌شه. معمولاً این بیماری بین ۱۵ تا ۳۵ سالگی شروع می‌شه، ولی خب، گاهی زودتر یا دیرتر هم خودش رو نشون می‌ده. سازمان بهداشت جهانی (WHO) می‌گه که ۷۵ درصد از موارد ابتلا به این بیماری قبل از ۴۶ سالگی تشخیص داده می‌شن و بعد از اون، بیشتر تو اواخر دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰ کشف می‌شه.

نکته جالب اینه که پسوریازیس بین زن و مرد فرق خاصی نداره و هر دو جنس به یک اندازه مبتلا می‌شن. البته افراد سفیدپوست بیشتر دچار این بیماری می‌شن، در حالی که تو مردم رنگین‌پوست کمتر دیده می‌شه. اگه یکی از اعضای خانواده‌تون این بیماری رو داشته باشه، احتمال ابتلای شما بیشتر می‌شه، ولی خیلی از افراد مبتلا هیچ سابقه خانوادگی ندارن و بعضی‌ها هم با سابقه خانوادگی هیچ‌وقت این بیماری رو نمی‌گیرن.

حدود ۱۵ درصد از کسایی که پسوریازیس دارن، ممکنه به آرتریت پسوریاتیک هم دچار بشن. علاوه بر این، افراد مبتلا به این بیماری بیشتر در معرض بیماری‌هایی مثل دیابت نوع ۲، بیماری کلیوی، بیماری قلبی و فشار خون بالا هستن. با اینکه اطلاعات کامل نیست، تحقیقات نشون می‌دن که تعداد موارد پسوریازیس داره زیاد می‌شه. هنوز مشخص نیست که این افزایش به خاطر بیشتر شدن تعداد مبتلایانه یا اینکه پزشکان بهتر تشخیص می‌دن و موارد بیشتری رو شناسایی می‌کنن.

جمع‌بندی

پسوریازیس یه بیماری پوستی خودایمنی هست که باعث میشه سلول‌های پوست سریع‌تر از حد معمول رشد کنن و تجمع پیدا کنن. نتیجه‌اش میشه پلاک‌های قرمز و ملتهبی که گاهی خارش دارن یا درد می‌کنن. این بیماری مسری نیست، اما می‌تونه ژنتیکی باشه یا توسط عوامل محیطی مثل استرس، الکل و برخی داروها تحریک بشه. از روش‌های مختلفی برای کنترلش استفاده می‌شه؛ از کرم‌ها و پمادهای موضعی گرفته تا داروهای خوراکی و حتی نور درمانی.

زندگی با پسوریازیس ممکنه سخت باشه، ولی با یه سبک زندگی سالم، مدیریت استرس و رژیم غذایی مناسب، می‌شه علائمش رو کاهش داد و از عودهای ناگهانی جلوگیری کرد. حتی اگه این بیماری درمان قطعی نداره، می‌تونید با راهکارهای مناسب، بهبود قابل‌توجهی در کیفیت زندگی‌تون ایجاد کنید. اگه سوال یا نظری درباره این بیماری دارید، حتماً در قسمت دیدگاه‌ها با ما در میون بذارید!