بیماری PTSD چیست؟ علائم و 4 روش درمان اختلال پس از سانحه
آیا تاکنون نام بیماری PTSD را شنیده‌اید یا از نحوه درمان این بیماری آگاهی دارید؟ تقریبا همه‌ی انسان‌ها در طول مدت زندگی خود حادثه‌ای تلخ را تجربه می‌کنند. اما چرا این حوادث برای تعدادی از افراد قابل تحمل نیست و بعد از گذشت مدت زمان طولانی، همچنان درگیر این حوادث هستند. افرادی که با گذشت زمان طولانی از تجربه تلخ خود، همچنان احساس خشم، خطر، سوگواری، غم و گناه دارند؛ ممکن است به بیماری اختلال استرس پس از حادثه (PTSD) دچار شده باشند.
در اکثر افراد پس از گذشت چند هفته یا اندکی بیشتر علائم خطر کاهش می‌یابد اما اگر داشتن افکار مزاحم بعد از تجربه‌های تلخ، زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار دهد؛ نیازمند پیگیری و بررسی بیشتر است. در این مقاله، به بررسی علائم و درمان‌های اختلال استرس پس از سانحه می‌پردازیم تا به فهم بهتری از این بیماری و راهکارهای موثر برای مدیریت آن برسیم. با ما در سایت بینشی نو همراه باشید.
بیماری PTSD چیست؟
بیماری PTSD یا اختلال استرس پس از سانحه (به انگلیسی Post-traumatic stress disorder) یکی از پیچیده‌ترین وضعیت‌های سلامت روان است که گاهی بر روی زندگی افراد تأثیری مستقیم می‌گذارد. گاهی این بیماری ممکن است با مشاهده یا تجربه‌ی هولناک و استرس‌زای یک واقعه در زندگی افراد ایجاد شود. تجربه حادثه‌هایی مانند جنگ یا تصادفات رانندگی، تجاوز جنسی و خشونت ، حوادث طبیعی و ناگوار مانند زلزله و سیل و … می‌توانند باعث ایجاد بیماری PTSD شوند.
طبق آمار، بین 7 تا 8 درصد مردم جهان و بیشتر زنان درگیر این نوع اختلال هستند. اگرچه PTSD تأثیر مستقیمی بر روان افراد می‌گذارد، اما گاهی از طریق تغییر در رفتار و ارتباطات اجتماعی نیز، به شدت به زندگی روزمره فرد صدمه وارد می‌کند. افراد مبتلا به PTSD ممکن است با مشکلات مختلفی روبه‌رو شوند، از جمله از دست دادن اعتماد به نفس، مشکلات خواب، اضطراب، افسردگی، مشکلات در روابط اجتماعی و کاهش کارایی در زندگی روزمره.
به دلیل تنوع و شدت علائم و عوارض این بیماری، تشخیص صحیح و درمان موثر آن نیز بسیار ضروری است و آگاهی از علائم و ارائه درمان‌های مناسب می‌تواند در کیفیت زندگی افراد مبتلا به PTSD بهبودی ایجاد کند.
علائم بیماری PTSD
اکثر کسانی که دچار سانحه می‌شوند، به مرور زمان و با مراقبت حالشان بهتر می‌شود اما اگر تا چند ماه یا حتی چند سال طول بکشد و علائم بدتر شود و در عملکرد روزمره آنها اختلال ایجاد کند، ممکن است مبتلا به بیماری PTSD شده باشند. علائم وجود بیماری PTSD ممکن است در افراد مختلف، گوناگون باشد و هر فرد علائم متفاوتی را تجربه کند. از برخی علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. تصورات خشونت‌آمیز و خطرناک:
افراد ممکن است به صورت خیالی و یا به صورت واقعی تجربیات ناخوشایند خود را مجدداً تجربه کنند. این تصورات می‌توانند شامل تجربه‌های گذشته ترسناک، مواجهه با وضعیت‌های خطرناک یا حتی خواب‌های وحشتناک باشند.
2. واکنش های ناگهانی:
گاهی افراد ناگهان واکنش‌های شدیدی نسبت به محیط اطراف نشان می‌دهند. واکنش‌های غیرمنتظره‌ای مثل ترس ناشی از صدای مشابه صدای گلوله یا حتی ترس از موقعیت‌های مشابه با حادثه.
3. افزایش واکنش‌پذیری بدنی:
افزایش نبض، تعریق فراوان، لرزش بدن و وضعیت‌های تنشی عضلانی می‌توانند از جمله علائم فیزیکی PTSD باشند که معمولاً به صورت واکنش فوری بدن به وضعیت‌های استرس‌زا ظاهر می‌شوند.
4. مشکلات در خواب:
اکثر افراد مبتلا به این بیماری مشکلاتی از جمله سخت به خواب رفتن، خواب نا‌آرام یا حتی بیدار شدن در شب با ترس و وحشت را تجربه می‌کنند. این مشکلات می‌توانند منجر به خستگی و افزایش اضطراب در طول روز شود.
5. محتاط شدن و احساس ناامنی بیش‌ازحد:
این افراد احساس می‌کنند که دیگران قابل اعتماد نیستند و گاهی این احساس را در مورد خودشان هم دارند. آنها دنیا را به عنوان یک مکان خطرناک و ناامن مشاهده می‌کنند و از ارتباط با دیگران پرهیز می‌کنند.
6. مشکلات روان‌شناختی:
افزایش ناراحتی، افسردگی، خشم و مشکلات در تمرکز و حافظه ممکن است نشانه‌های دیگر بیماری PTSD باشند. این مشکلات معمولاً به طور مستمر و مزمن در طول زمان ادامه دارند و بر روی کیفیت زندگی فرد تأثیر می‌گذارند.
نحوه تشخیص بیماری PTSD
اگرچه بیماری PTSD شایع است و ممکن است هرکسی پس از تجربه یک سانحه به آن مبتلا شود، اما نمی‌توان به‌راحتی شخص را مبتلا در نظر گرفت و به او برچسب اختلال PTSD زد. به همین دلیل معمولا برای تشخیص قطعی بیماری PTSD، پزشکان روش‌های زیر را به کار می‌گیرند:
- پزشک متخصص برای بررسی مشکلات و علائم جسمی به وجود آمده معاینه فیزیکی را انجام می‌دهد.
- ارزیابی روان شناختی، دریافت شرح حال گذشته بیمار و بحث در مورد رویدادهایی که منجر به بروز این اختلال شده اند.
- استفاده از معیارهای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی امریکا منتشر شده است.
نحوه درمان بیماری PTSD
درمان PTSD یک فرآیند چندگانه با رویکردهای مختلف است که به صورت ترکیبی می‌توانند به بهبود وضعیت فرد کمک کنند. اگرچه راهکار اصلی درمان این بیماری، روان درمانی است اما گاهی دارو درمانی نیز می‌تواند موثر باشد. در ادامه، به جزئیات بیشتری از روش‌های مختلف درمان اختلال استرس پس از حادثه اشاره خواهیم کرد:
1. مشاوره روان‌شناختی:
این روش متمرکز بر بهبود الگوهای فکری و رفتاری است که شامل شناسایی و تغییر افکار منفی، آموزش مهارت‌های مدیریت استرس و ارائه راهکارهای مؤثر برای مقابله با واکنش‌های نامطلوب در مقابل خاطرات ترسناک می‌شود.
2. داروها:
داروهای ضد اضطراب مانند سرترالین و فلوئوکستین می‌توانند برای کنترل اضطراب و استرس مرتبط با PTSD مفید باشند. همچنین طبق تحقیقات به عمل آمده تجویز داروی پرازوسین ممکن است کابوس‌های شبانه را کاهش داده و برای سرکوب افسردگی مفید باشد.
3. درمان گروهی و پشتیبانی اجتماعی:
حمایت خانواده و دوستان نقش بسیار مهمی در بهبود وضعیت روانی و انگیزه بهبود درمان بیماران PTSD دارد. شنیدن، تشویق و حفظ فضای آرام و امن، آرامش را برای آنها به همراه دارد. شرکت در گروه‌های حمایتی مخصوص نیز ارتباطات اجتماعی آنها را بهبود بخشیده و احساس تعلق به جامعه را در وجود آنها تقویت می‌کند.
4. فعالیت‌های آرام‌بخش و مراقبت از خود:
تمرینات مدیتیشن، تنفس عمیق و یوگا به این افراد کمک می‌کند تا استرس و اضطراب را کاهش دهند و آرامش بیشتری را تجربه کنند. انجام فعالیت‌های روزمره مانند ورزش، کتاب خواندن، دیدار دوستان و داشتن خواب کافی نیز می‌تواند به بهبودی روحی و روانی این افراد کمک کند.
نکته مهم این است که درمان و حتی تشخیص ابتلا حتماً باید توسط پزشک انجام شود و خوددرمانی به احتمال زیاد تبعات بدتری برای شخص به همراه خواهد داشت. بنابراین در صورتی که سانحه تلخی را سپری کرده‌اید و پس از آن با تجربه علائم اختلال PTSD مواجه هستید، به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
نتیجه‌گیری:
در این مقاله، به بررسی بیماری PTSD علائم و نحوه درمان آن پرداختیم. اختلال استرس پس از سانحه یک بیماری جدی و پیچیده است که افراد درگیر خاطرات وحشتناک پشت پرده ذهنشان شده و با آنها روبرو می‌شوند. اگرچه این بیماری تأثیر زیادی بر روی زندگی افراد مبتلا دارد ولی با پیشرفت علم و استفاده از روش‌های متنوع درمانی می‌توان بهبودی چشمگیری در وضعیت افراد مبتلا ایجاد کرد تا آرامش دوباره را در زندگی خود به دست آورند. امیدواریم که با افزایش آگاهی و توجه به این بیماری، بتوانیم به کمک یکدیگر، به یک زندگی آرام دست یابیم.
